คู่มือเชิงกลยุทธ์เพื่อการใช้ประโยชน์จาก Generative AI สำหรับการประเมินวิทยฐานะผู้บริหารสถานศึกษาเชี่ยวชาญตามหลักเกณฑ์ ว10/2564: จากเอกสารที่สมบูรณ์สู่การนำเสนอเรื่องราวที่ทรงพลัง

ดร.อนุศร หงษ์ขุนทด
ศึกษานิเทศก์ วิทยฐานะศึกษานิเทศก์เชี่ยวชาญ สพม.นครราชสีมา
Musicmankob@gmail.com 4 กันยายน 2568

___________________________________________

บทนำ: การนำทางสู่มิติใหม่ของการประเมินภาวะผู้นำทางการศึกษา

หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตำแหน่งและวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา ตามหนังสือสำนักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.3/ว 10 ลงวันที่ 20 พฤษภาคม 2564 ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2564 เป็นต้นมา ¹ นับเป็นการเปลี่ยนแปลงกระบวนทัศน์ครั้งสำคัญในการประเมินผู้บริหารสถานศึกษา หลักเกณฑ์ดังกล่าวไม่ได้เป็นเพียงการปรับปรุงขั้นตอนทางธุรการ แต่เป็นการเปลี่ยนผ่านสู่การประเมินที่มุ่งเน้นผลการปฏิบัติงานเชิงประจักษ์ (Performance-based) และดำเนินการผ่านช่องทางดิจิทัลเป็นหลัก ซึ่งสะท้อนถึงความจำเป็นในการปรับตัวของผู้นำทางการศึกษาให้สอดคล้องกับยุคสมัย

หัวใจสำคัญของการเปลี่ยนแปลงนี้คือการกำหนดให้ใช้ระบบการประเมินวิทยฐานะดิจิทัล (Digital Performance Appraisal: DPA) เป็นแพลตฟอร์มกลางในการยื่นและประเมินผลงาน ² ข้อกำหนดนี้ส่งผลโดยตรงให้ผู้บริหารสถานศึกษาต้องมีความสามารถในการสร้างสรรค์และนำเสนอผลงานในรูปแบบดิจิทัลได้อย่างมีประสิทธิภาพ การจัดทำเอกสารในรูปแบบเดิมอาจไม่เพียงพออีกต่อไป แต่ต้องสามารถสื่อสารวิสัยทัศน์ กลยุทธ์ และผลลัพธ์ที่จับต้องได้ผ่านสื่อดิจิทัลที่ ก.ค.ศ. กำหนด

ในบริบทนี้ เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์เชิงกำเนิด (Generative AI) ได้กลายเป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่มีศักยภาพสูงสำหรับผู้บริหารสถานศึกษาที่เตรียมเข้ารับการประเมิน รายงานฉบับนี้ไม่ได้มุ่งเสนอ AI ในฐานะเครื่องมือสำเร็จรูปหรือทางลัดในการสร้างผลงาน แต่จะนำเสนอในฐานะ “คู่คิดเชิงกลยุทธ์” (Strategic Co-Pilot) ที่สามารถช่วยระดมสมอง จัดโครงสร้างความคิดที่ซับซ้อน วิเคราะห์ข้อมูล และที่สำคัญที่สุดคือการเรียบเรียงและนำเสนอเรื่องราวภาวะผู้นำ (Leadership Narrative) ของท่านให้สอดคล้องกับมาตรฐานระดับสูงของวิทยฐานะ “เชี่ยวชาญ” ได้อย่างทรงพลังและน่าเชื่อถือ

รายงานฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นคู่มือเชิงลึกสำหรับผู้บริหารสถานศึกษาในการใช้คำสั่ง (Prompt) เพื่อสั่งการ Generative AI อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ โดยจะครอบคลุมเนื้อหาตั้งแต่การถอดรหัสกรอบการประเมินวิทยฐานะเชี่ยวชาญตามหลักเกณฑ์ ว10/2564, การเรียนรู้ศิลปะแห่งการออกแบบคำสั่ง (Prompt Engineering), แนวทางการสร้างรายงานรูปแบบไฟล์ PDF และสคริปต์วิดีทัศน์สำหรับด้านที่ 1 อย่างละเอียด ไปจนถึงการประยุกต์ใช้กลยุทธ์สำหรับด้านที่ 2 และด้านที่ 3 เพื่อให้ผู้บริหารสถานศึกษาสามารถเตรียมผลงานที่ไม่เพียงแต่ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ แต่ยังสามารถสะท้อนถึงความเป็นเลิศด้านภาวะผู้นำและผลกระทบที่สร้างขึ้นต่อผู้เรียน ครู และสถานศึกษาได้อย่างสมบูรณ์แบบที่สุด

---

ส่วนที่ 1: การถอดรหัสกรอบการประเมินผู้บริหารสถานศึกษาวิทยฐานะ “เชี่ยวชาญ” ตามหลักเกณฑ์ ว10/2564

การทำความเข้าใจกรอบการประเมินอย่างลึกซึ้งเป็นก้าวแรกที่สำคัญที่สุด การมองเห็นเพียงหัวข้อการประเมินอาจไม่เพียงพอ แต่จำเป็นต้องตีความถึงเจตนารมณ์และความคาดหวังที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังหลักเกณฑ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับวิทยฐานะระดับเชี่ยวชาญ

สามเสาหลักแห่งการประเมิน: มุมมองแบบองค์รวม

หลักเกณฑ์ ว10/2564 กำหนดองค์ประกอบการประเมินไว้ 3 ด้านหลัก ซึ่งเปรียบเสมือนสามเสาหลักที่ค้ำจุนเรื่องราวความสำเร็จในการบริหารสถานศึกษาของผู้ขอรับการประเมิน ¹

• ด้านที่ 1: ด้านทักษะการวางแผนพัฒนาสถานศึกษา กลยุทธ์ การใช้เครื่องมือ หรือนวัตกรรมทางการบริหาร เป็นการนำเสนอ “วิธีการ” (How) และ “เหตุผล” (Why) เบื้องหลังการดำเนินงานของผู้บริหาร ที่แสดงให้เห็นถึงความสามารถในการวิเคราะห์สภาพปัญหา การวางแผนเชิงกลยุทธ์ และการเลือกใช้เครื่องมือหรือสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อการบริหารจัดการ
• ด้านที่ 2: ด้านผลลัพธ์ในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ครู และสถานศึกษา เป็นการนำเสนอ “ผลลัพธ์ที่จับต้องได้” (What) จากการดำเนินงานในด้านที่ 1 โดยต้องแสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกที่เกิดขึ้นกับคุณภาพของผู้เรียน ครู และสถานศึกษาอย่างเป็นรูปธรรม
• ด้านที่ 3: ด้านผลงานทางวิชาการ เป็นการนำเสนอ “การมีส่วนร่วม” (Contribution) ในการยกระดับองค์ความรู้และขยายผลสู่แวดวงวิชาชีพในวงกว้าง ซึ่งสำหรับวิทยฐานะเชี่ยวชาญ มักอยู่ในรูปแบบของงานวิจัยหรือนวัตกรรมทางการศึกษา

องค์ประกอบทั้งสามด้านนี้ไม่ได้แยกขาดจากกัน แต่มีความเชื่อมโยงกันอย่างลึกซึ้ง นวัตกรรมทางการบริหารที่โดดเด่นในด้านที่ 1 ควรจะนำไปสู่ผลลัพธ์ที่สามารถวัดผลได้ในด้านที่ 2 และองค์ความรู้ที่ตกผลึกจากกระบวนการดังกล่าวสามารถนำไปพัฒนาต่อยอดเป็นผลงานทางวิชาการในด้านที่ 3 ได้ การสร้างเรื่องราวที่เชื่อมโยงทั้งสามด้านเข้าด้วยกันจะทำให้ผลงานของผู้ขอรับการประเมินมีความหนักแน่นและน่าเชื่อถืออย่างยิ่ง

แก่นแท้ของผลการปฏิบัติงานระดับ “เชี่ยวชาญ”: จากผู้จัดการสู่ผู้นำการเปลี่ยนแปลง

สิ่งที่จำแนกวิทยฐานะระดับชำนาญการพิเศษออกจากระดับเชี่ยวชาญและเชี่ยวชาญพิเศษ คือระดับของความคาดหวังในผลการปฏิบัติงาน หลักเกณฑ์ได้ระบุไว้อย่างชัดเจนว่า สำหรับวิทยฐานะระดับสูง ผู้ขอรับการประเมินต้องแสดงให้เห็นถึง “การสร้างการเปลี่ยนแปลง เผยแพร่และขยายผลในวงวิชาชีพ และเป็นแบบอย่างที่ดี” ⁵

ข้อความดังกล่าวเป็นหัวใจสำคัญที่ผู้ขอรับการประเมินต้องตีความให้แตกฉาน การประเมินในระดับนี้ไม่ได้ต้องการเพียงผู้บริหารที่ “จัดการสถานศึกษาได้ดี” (Good Manager) แต่กำลังมองหาผู้นำที่สามารถ “สร้างการเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนและเป็นต้นแบบได้” (Transformational Leader) ดังนั้น การเล่าเรื่องราวความสำเร็จจึงต้องเปลี่ยนจากการนำเสนอในมุมมอง “ฉันได้พัฒนางานในโรงเรียนของฉัน” ไปสู่มุมมองที่สูงขึ้นคือ “ฉันได้สร้างรูปแบบ (Model) ของการเปลี่ยนแปลงที่สามารถทำซ้ำได้ และส่งผลกระทบเชิงบวกในวงกว้างกว่าแค่ในสถานศึกษาของตนเอง”

กระบวนการทางความคิดเบื้องหลังการตีความนี้เกิดขึ้นจากการวิเคราะห์ภาษาที่ใช้ในหลักเกณฑ์ ซึ่งแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญกับระดับที่ต่ำกว่า การใช้คำว่า “สร้างการเปลี่ยนแปลง” และ “เผยแพร่และขยายผล” ชี้ให้เห็นว่า โครงการหรือนวัตกรรมที่เลือกมานำเสนอในด้านที่ 1 ไม่ควรเป็นเพียงการปรับปรุงการทำงานตามปกติ แต่ต้องเป็นโครงการที่มีนัยสำคัญเพียงพอที่จะสามารถแบ่งปันและเป็นต้นแบบให้ผู้อื่นนำไปปรับใช้ได้ ดังนั้น กลยุทธ์การใช้ AI จึงต้องมุ่งเน้นการสร้างสรรค์เนื้อหาที่สะท้อนถึงผลกระทบในระดับที่สูงขึ้น โดยใช้คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับการริเริ่ม, การเปลี่ยนแปลง, การเป็นพี่เลี้ยง และการเผยแพร่องค์ความรู้

เจาะลึกด้านที่ 1: พิมพ์เขียวสำหรับเรื่องราวของท่าน

ด้านที่ 1 ซึ่งมีคะแนนเต็มสูงถึง 40 คะแนน ประกอบด้วยตัวบ่งชี้ 8 ประการ ถือเป็นพิมพ์เขียวที่กำหนดโครงสร้างเรื่องราวภาวะผู้นำที่ผู้ขอรับการประเมินต้องนำเสนอ ⁵ ตัวบ่งชี้ทั้ง 8 ได้แก่:

1. มุ่งผลลัพธ์ผู้เรียนเป็นสำคัญ
2. มุ่งคุณภาพหลักสูตรและคุณภาพผู้เรียน
3. มุ่งพัฒนาสมรรถนะของครู และผู้เรียน
4. มุ่งพัฒนาครู โดยใช้ระบบให้คำปรึกษา ชี้แนะ
5. มุ่งพัฒนาระบบและกระบวนการทำงาน
6. มุ่งสร้างวัฒนธรรมคุณภาพในองค์กร
7. มุ่งระดมทรัพยากร เครือข่าย และความร่วมมือ
8. มุ่งสร้างภาวะผู้นำร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

ตัวบ่งชี้เหล่านี้ไม่ใช่เพียงรายการที่ต้องติ๊กถูกให้ครบ แต่เป็นองค์ประกอบพื้นฐานของเรื่องราวที่ต้องร้อยเรียงเข้าด้วยกันอย่างมีตรรกะ รายงาน PDF ที่จะจัดทำขึ้นต้องมีโครงสร้างที่ตอบสนองต่อตัวบ่งชี้แต่ละข้ออย่างชัดเจนและเป็นระบบ

กลยุทธ์สองผลลัพธ์: พลังผนึกของรายงาน PDF และวิดีทัศน์

สำหรับด้านที่ 1 ก.ค.ศ. กำหนดให้มีการนำเสนอผลงาน 2 รูปแบบที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง ซึ่งแต่ละรูปแบบมีวัตถุประสงค์เฉพาะตัว ²

• รายงานผลการดำเนินการฯ (ไฟล์ PDF): เปรียบเสมือน “สำนวนคดี” ที่สมบูรณ์แบบ เป็นเอกสารที่นำเสนอข้อมูลหลักฐานเชิงลึกอย่างละเอียดครบถ้วน ทั้งข้อมูลเชิงปริมาณและคุณภาพ การวิเคราะห์ และข้อสรุปอย่างเป็นทางการ
• การนำเสนอ (ไฟล์วิดีทัศน์): เปรียบเสมือน “คำแถลงปิดคดี” ที่ทรงพลัง เป็นการเล่าเรื่องที่กระชับ โน้มน้าวใจ และสร้างความเชื่อมโยงทางตรรกะและอารมณ์กับคณะกรรมการผู้ประเมิน

การที่ ก.ค.ศ. กำหนดให้มีผลงานทั้งสองรูปแบบนี้สะท้อนให้เห็นว่ากระบวนการประเมินถูกออกแบบมาเพื่อทดสอบสมรรถนะความเป็นผู้นำในสองมิติที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน นั่นคือ ความสามารถในการวางแผนและจัดทำเอกสารอย่างเป็นระบบ (Systematic Planning and Documentation) ซึ่งสะท้อนผ่านไฟล์ PDF และ ความสามารถในการสื่อสารวิสัยทัศน์และผลกระทบอย่างชัดเจนและสร้างแรงบันดาลใจ (Inspiring Communication) ซึ่งสะท้อนผ่านไฟล์วิดีทัศน์ การจะประสบความสำเร็จในการประเมินจึงจำเป็นต้องเชี่ยวชาญทั้งสองมิติ

ดังนั้น กลยุทธ์การใช้ AI จึงต้องถูกแบ่งออกเป็นสองส่วนอย่างชัดเจน ชุดคำสั่งชุดแรกจะมุ่งเน้นการสร้างเนื้อหาที่มีความละเอียดสูง อิงข้อมูลเชิงวิเคราะห์ และอุดมไปด้วยหลักฐานสำหรับรายงาน PDF ในขณะที่ชุดคำสั่งอีกชุดหนึ่งจะมุ่งเน้นการแปลงข้อมูลรายละเอียดเหล่านั้นให้กลายเป็นบทพูดที่กระชับและเหมาะสำหรับการนำเสนอด้วยวาจาสำหรับสคริปต์วิดีทัศน์

---

ส่วนที่ 2: ศิลปะแห่งการออกแบบคำสั่ง (Prompt Engineering) สำหรับภาวะผู้นำทางการศึกษา

การใช้ Generative AI ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดไม่ได้ขึ้นอยู่กับตัว AI เพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นอยู่กับคุณภาพของคำสั่งที่ป้อนเข้าไป การเรียนรู้ทักษะการออกแบบคำสั่งอย่างมีหลักการจะช่วยยกระดับผลลัพธ์จากข้อความทั่วไปให้กลายเป็นเนื้อหาคุณภาพสูงที่ตอบโจทย์การประเมินได้อย่างตรงจุด

กรอบการทำงาน PCTCF: โมเดลสากลสำหรับคำสั่งคุณภาพสูง

เพื่อสร้างคำสั่งที่มีประสิทธิภาพและให้ผลลัพธ์ที่ยอดเยี่ยม สามารถใช้กรอบการทำงาน “PCTCF” ซึ่งเป็นโมเดลที่ช่วยให้ผู้ใช้งานสามารถสร้างคำสั่งที่มีโครงสร้างและครบถ้วนในองค์ประกอบที่สำคัญ

• P – Persona (บทบาท): การกำหนดบทบาทให้ AI เป็นผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง เช่น “จงสวมบทบาทเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านนโยบายการศึกษาและการวางแผนกลยุทธ์ในบริบทของประเทศไทย”
• C – Context (บริบท): การให้ข้อมูลพื้นฐานที่จำเป็นแก่ AI เช่น ข้อมูลของสถานศึกษา ปัญหาที่ต้องการแก้ไขจากโครงการหรือนวัตกรรม และข้อกำหนดเฉพาะของหลักเกณฑ์ ว10/2564
• T – Task (ภารกิจ): การระบุผลลัพธ์ที่ต้องการอย่างชัดเจนและไม่กำกวม เช่น “จงเขียนเนื้อหาส่วน ‘สภาพปัญหาและแรงบันดาลใจ’ สำหรับรายงาน…”
• C – Constraints (ข้อจำกัด): การกำหนดกฎเกณฑ์ต่างๆ เช่น โทนของภาษา (เป็นทางการ, เชิงวิชาการ), ความยาว, และคำสำคัญหรือแนวคิดที่ต้องใส่เข้าไป เช่น “ต้องมั่นใจว่าเนื้อหาสอดคล้องกับความคาดหวังของวิทยฐานะเชี่ยวชาญในด้านการสร้างการเปลี่ยนแปลง”
• F – Format (รูปแบบ): การระบุโครงสร้างของผลลัพธ์ที่ต้องการอย่างแม่นยำ เช่น “จัดรูปแบบผลลัพธ์ให้เป็นส่วนหนึ่งของรายงานที่เป็นทางการ ประกอบด้วยหัวข้อที่ชัดเจน ย่อหน้าเกริ่นนำ ประเด็นหลัก 3 ข้อพร้อมคำอธิบายโดยละเอียด และประโยคสรุป”

การใช้กรอบการทำงานนี้อย่างเป็นระบบจะช่วยเปลี่ยนคำสั่งที่คลุมเครือให้กลายเป็นคำสั่งที่แม่นยำและอุดมไปด้วยบริบท ซึ่งจะนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ตรงตามความต้องการและมีคุณภาพสูง

ตารางที่ 1: ตัวอย่างการประยุกต์ใช้กรอบการทำงาน PCTCF สำหรับการสร้างผลงานตามเกณฑ์ ว10/2564

องค์ประกอบ	คำอธิบาย	ตัวอย่างสำหรับรายงาน PDF (ด้านที่ 1)
Persona (บทบาท)	กำหนดให้ AI สวมบทบาทเป็นผู้เชี่ยวชาญ	“จงสวมบทบาทเป็นที่ปรึกษาด้านการพัฒนานวัตกรรมการบริหารการศึกษาสำหรับผู้อำนวยการสถานศึกษา”
Context (บริบท)	ให้ข้อมูลพื้นฐานเกี่ยวกับโครงการและเป้าหมาย	“สถานศึกษาของข้าพเจ้าคือโรงเรียนมัธยมขนาดกลาง มีปัญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศ ข้าพเจ้าได้ริเริ่ม ‘โครงการพัฒนาการเรียนรู้คณิตศาสตร์ด้วยนวัตกรรม Gamification’ เพื่อแก้ไขปัญหานี้ รายงานนี้จัดทำเพื่อเสนอขอเลื่อนวิทยฐานะเชี่ยวชาญตามเกณฑ์ ว10/2564”
Task (ภารกิจ)	ระบุสิ่งที่ต้องการให้ AI ทำอย่างชัดเจน	“จงร่างเนื้อหาส่วน ‘กลยุทธ์การดำเนินงาน’ ของโครงการ โดยอธิบายขั้นตอนการนำนวัตกรรมไปใช้”
Constraints (ข้อจำกัด)	กำหนดกฎเกณฑ์และเงื่อนไข	“ใช้ภาษาที่เป็นทางการและเชิงวิชาการ ความยาวประมาณ 800 คำ ต้องเชื่อมโยงการดำเนินงานเข้ากับตัวบ่งชี้ด้านที่ 1 ข้อที่ 3 (มุ่งพัฒนาสมรรถนะของครูและผู้เรียน) และข้อที่ 5 (มุ่งพัฒนาระบบและกระบวนการทำงาน)”
Format (รูปแบบ)	กำหนดโครงสร้างของผลลัพธ์	“จัดรูปแบบเป็น 3 ส่วนหลัก: 1) การเตรียมความพร้อมครูและบุคลากร 2) ขั้นตอนการนำนวัตกรรมไปใช้ในชั้นเรียน 3) ระบบการติดตามและประเมินผล โดยแต่ละส่วนให้มีหัวข้อย่อยและคำอธิบาย”

 เทคนิคการใช้คำสั่งขั้นสูงเพื่อผลลัพธ์ที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น

นอกเหนือจากกรอบการทำงานพื้นฐานแล้ว ยังมีเทคนิคขั้นสูงที่สามารถนำมาใช้เพื่อกระตุ้นให้ AI สร้างผลลัพธ์ที่มีความลึกซึ้งและเฉียบคมมากขึ้น

• การปรับแก้แบบวนซ้ำ (Iterative Refinement): ปฏิบัติต่อผลลัพธ์แรกจาก AI เสมือนเป็น “ร่างฉบับแรก” จากนั้นใช้คำสั่งต่อเนื่องเพื่อปรับแก้ ขยายความ หรือแม้กระทั่งท้าทายเนื้อหา เช่น “ขอบคุณสำหรับร่างแรก แต่เนื้อหาส่วนนี้ยังขาดความเชื่อมโยงกับผลลัพธ์ของผู้เรียน ช่วยปรับแก้โดยเพิ่มตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมว่ากิจกรรมนี้ส่งผลดีต่อนักเรียนอย่างไร”
• การใช้คำสั่งแบบกระตุ้นการคิดเป็นขั้นตอน (Chain-of-Thought – CoT Prompting): สั่งให้ AI “คิดเป็นขั้นเป็นตอน” เพื่อวิเคราะห์ปัญหาที่ซับซ้อนก่อนที่จะสร้างคำตอบสุดท้าย เช่น “ก่อนที่จะเขียนสรุปผลโครงการ จงวิเคราะห์ปัจจัยแห่งความสำเร็จและอุปสรรคที่พบระหว่างการดำเนินงานเป็นข้อๆ ก่อน จากนั้นจึงนำผลการวิเคราะห์มาเขียนเป็นย่อหน้าสรุป”
• การใช้ AI เป็นคู่สนทนาแบบโสคราตีส (Socratic Partner): ออกแบบคำสั่งให้ AI ทำหน้าที่เป็น “กัลยาณมิตรนักวิจารณ์” เพื่อตั้งคำถามต่อสมมติฐานและเสนอแนะมุมมองทางเลือก ซึ่งจะช่วยเสริมความแข็งแกร่งให้กับข้อโต้แย้งในรายงาน เช่น “จงสวมบทบาทเป็นคณะกรรมการผู้ประเมินที่เข้มงวด อ่านร่างรายงานส่วนนี้แล้วตั้งคำถามที่ท้าทายที่สุด 3 ข้อที่ท่านจะถามเกี่ยวกับความยั่งยืนของโครงการนี้”

การเตรียมข้อมูลและจริยธรรมการใช้ AI

ประสิทธิภาพของ AI ขึ้นอยู่กับคุณภาพของข้อมูลที่ป้อนเข้าไป ผู้ใช้งานควรมีการรวบรวมและจัดระเบียบข้อมูลที่เกี่ยวข้อง เช่น สถิติของโรงเรียน บันทึกการประชุมโครงการ ผลการสำรวจความคิดเห็น ภาพถ่ายกิจกรรม ให้เป็นระบบเพื่อสามารถนำไปใช้เป็น “บริบท” ในคำสั่งได้อย่างสะดวก

ประเด็นที่สำคัญอย่างยิ่งคือจริยธรรมในการใช้งาน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อ ก.ค.ศ. มีแนวโน้มที่จะนำระบบตรวจสอบการคัดลอกผลงานทางวิชาการ เช่น “อักขราวิสุทธิ์” เข้ามาใช้ในระบบ DPA ⁷ ผู้บริหารสถานศึกษาต้องตระหนักเสมอว่า AI เป็นเครื่องมือช่วยจัดโครงสร้างความคิดและยกร่างเนื้อหา โดยต้องตั้งอยู่บนพื้นฐานของ

ผลงาน ข้อมูล และแนวคิดที่เป็นของผู้ใช้งานเอง AI เป็นผู้ช่วยเขียน ไม่ใช่ผู้สร้างเนื้อหาเท็จ การยึดมั่นในหลักการนี้ไม่เพียงแต่จะป้องกันปัญหาการละเมิดจริยธรรมทางวิชาการ แต่ยังทำให้ผลงานที่ได้สะท้อนตัวตนและความเป็นผู้นำของผู้ใช้งานอย่างแท้จริง

---

ส่วนที่ 3: คู่มือการสร้างรายงาน PDF ทีละขั้นตอน (ด้านที่ 1)

ส่วนนี้คือหัวใจเชิงปฏิบัติการสำหรับสร้างสรรค์ผลงานที่เป็นลายลักษณ์อักษร โดยจะนำเสนอชุดคำสั่งต้นแบบ (Master Prompts) และกระบวนการทำงานที่ชัดเจนตั้งแต่ต้นจนจบ

ระยะที่ 1: การวางแนวคิดและโครงสร้างเรื่องราว

ขั้นตอนแรกคือการใช้ AI ช่วยตกผลึกแนวคิดหลักของโครงการหรือนวัตกรรม และวางโครงร่างของรายงานทั้งฉบับ เพื่อให้มีทิศทางที่ชัดเจนและครอบคลุมทุกประเด็นที่จำเป็น

ภารกิจ: ใช้ AI เพื่อปรับแนวคิดหลักของโครงการและสร้างโครงร่างรายงานที่สอดคล้องกับตัวบ่งชี้ทั้ง 8 ประการ

ตัวอย่างคำสั่งต้นแบบ

“จงสวมบทบาทเป็นที่ปรึกษาเชิงกลยุทธ์สำหรับผู้อำนวยการสถานศึกษาที่กำลังเตรียมเสนอขอวิทยฐานะเชี่ยวชาญตามเกณฑ์ ว10/2564 นวัตกรรมที่ข้าพเจ้าเลือกนำเสนอคือ [อธิบายโครงการ/นวัตกรรมของคุณโดยย่อ] โดยอ้างอิงจากตัวบ่งชี้ 8 ประการของด้านที่ 1 จงสร้างโครงร่างรายงานฉบับสมบูรณ์ความยาวประมาณ 20 หน้า ในแต่ละบท ให้ระบุหัวข้อหลักที่ต้องนำเสนอและระบุว่าหัวข้อนั้นตอบสนองต่อตัวบ่งชี้ข้อใดเป็นหลัก”

 ระยะที่ 2: การสร้างสรรค์เนื้อหาแต่ละส่วนของรายงาน

หลังจากได้โครงร่างที่ชัดเจนแล้ว ขั้นต่อไปคือการสร้างเนื้อหาในแต่ละส่วน โดยใช้ชุดคำสั่งที่ออกแบบมาโดยเฉพาะสำหรับแต่ละหัวข้อ

ตัวอย่างสำหรับส่วน “สภาพปัญหาและแรงบันดาลใจ”:

“จงใช้กรอบการทำงาน PCTCF เพื่อเขียนเนื้อหาส่วน ‘สภาพปัญหา ที่มา และแรงบันดาลใจ’ ความยาว 500 คำ 

ตารางที่ 2: การจับคู่ตัวบ่งชี้ด้านที่ 1 กับคำสั่งต้นแบบเพื่อการสร้างเนื้อหา

ตารางนี้เป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้มั่นใจว่ารายงานที่จัดทำขึ้นจะครอบคลุมทุกมิติการประเมิน

ตัวบ่งชี้ด้านที่ 1	คำสั่งต้นแบบ (Master Prompt) สำหรับสร้างเนื้อหา
1. มุ่งผลลัพธ์ผู้เรียนเป็นสำคัญ	“จงเขียนย่อหน้าอธิบายว่านวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] ถูกออกแบบมาเพื่อส่งเสริมผลลัพธ์ของผู้เรียนในด้าน [ระบุด้าน เช่น ทักษะการคิดวิเคราะห์, ผลสัมฤทธิ์] อย่างไร โดยอ้างอิงทฤษฎีการเรียนรู้ที่เกี่ยวข้อง”
2. มุ่งคุณภาพหลักสูตรและคุณภาพผู้เรียน	“จงอธิบายกระบวนการที่ท่านได้ดำเนินการในการทบทวนและปรับปรุงหลักสูตรสถานศึกษาให้สอดรับกับนวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] เพื่อยกระดับคุณภาพผู้เรียน”
3. มุ่งพัฒนาสมรรถนะของครู และผู้เรียน	“จงร่างแผนการพัฒนาครู (Teacher Development Plan) ที่ท่านใช้ในการเตรียมความพร้อมครูเพื่อใช้นวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] โดยระบุหัวข้อการอบรมและวิธีการประเมินสมรรถนะ”
4. มุ่งพัฒนาครู โดยใช้ระบบให้คำปรึกษา ชี้แนะ	“จงอธิบายรูปแบบการนิเทศภายในและการให้คำปรึกษาชี้แนะ (Coaching and Mentoring) ที่ท่านจัดขึ้นเพื่อสนับสนุนครูในระหว่างการใช้นวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม]”
5. มุ่งพัฒนาระบบและกระบวนการทำงาน	“จงเขียนแผนผังกระบวนการทำงาน (Workflow Diagram) รูปแบบใหม่ที่เกิดขึ้นจากการนำนวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] มาใช้ พร้อมคำอธิบายว่ากระบวนการใหม่นี้มีประสิทธิภาพมากกว่าเดิมอย่างไร”
6. มุ่งสร้างวัฒนธรรมคุณภาพในองค์กร	“จงอธิบายกิจกรรมหรือกลยุทธ์ที่ท่านใช้เพื่อสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่เปิดรับการเปลี่ยนแปลงและมุ่งเน้นคุณภาพ (Quality Culture) เพื่อรองรับความสำเร็จของนวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม]”
7. มุ่งระดมทรัพยากร เครือข่าย และความร่วมมือ	“จงระบุรายชื่อภาคีเครือข่าย (เช่น มหาวิทยาลัย, องค์กรชุมชน, ภาคเอกชน) ที่ท่านได้สร้างความร่วมมือด้วยเพื่อสนับสนุนนวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] พร้อมอธิบายบทบาทของแต่ละภาคี”
8. มุ่งสร้างภาวะผู้นำร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย	“จงเล่าถึงวิธีการที่ท่านได้ส่งเสริมให้ครูแกนนำและตัวแทนนักเรียนเข้ามามีบทบาทเป็นผู้นำร่วมในการขับเคลื่อนนวัตกรรม [ชื่อนวัตกรรม] เพื่อสร้างความเป็นเจ้าของร่วมกัน”

ระยะที่ 3: การถักทอหลักฐานและแสดงผลกระทบ

เนื้อหาที่ปราศจากหลักฐานเชิงประจักษ์จะขาดความน่าเชื่อถือ ในขั้นตอนนี้ จะต้องใช้ AI ช่วยผสานข้อมูลต่างๆ เข้ากับเรื่องเล่าได้อย่างแนบเนียน

ภารกิจ: ใช้ AI เพื่อบูรณาการข้อมูลเชิงปริมาณ (เช่น ผลคะแนน, อัตราการเข้าเรียน) และข้อมูลเชิงคุณภาพ (เช่น คำบอกเล่าของครู, ความคิดเห็นนักเรียน) เข้าไปในเนื้อหารายงาน

ตัวอย่างคำสั่งต้นแบบ:

“นี่คือร่างย่อหน้าจากรายงานของข้าพเจ้า: [วางร่างย่อหน้า] และนี่คือข้อมูลที่เกี่ยวข้อง: [วางข้อมูล เช่น ‘คะแนนความพึงพอใจของนักเรียนต่อการเรียนเพิ่มขึ้นจาก 65% เป็น 88%’] จงเขียนย่อหน้านี้ใหม่โดยผสานข้อมูลดังกล่าวเข้าไปเป็นหลักฐานสนับสนุน เพื่อทำให้ข้อความมีน้ำหนักและน่าเชื่อถือมากขึ้น”

ระยะที่ 4: การประกันคุณภาพด้วย AI

ก่อนส่งผลงาน ควรใช้ AI ทำหน้าที่เป็นผู้ตรวจทานอิสระเพื่อตรวจสอบคุณภาพและความสมบูรณ์ของรายงานในภาพรวม

ภารกิจ: ใช้ AI เป็นผู้ประเมินผลงานฉบับร่าง

ตัวอย่างคำสั่งต้นแบบ:

“จงสวมบทบาทเป็นคณะกรรมการประเมินวิทยฐานะผู้บริหารสถานศึกษาระดับเชี่ยวชาญของ ก.ค.ศ. ข้าพเจ้าจะส่งร่างรายงานฉบับสมบูรณ์ให้ท่านด้านล่างนี้ จงตรวจสอบรายงานฉบับนี้โดยเทียบกับตัวบ่งชี้ 8 ประการของด้านที่ 1 และความคาดหวังในเรื่อง ‘การสร้างการเปลี่ยนแปลงและเป็นแบบอย่างที่ดี’ จากนั้นจงให้ข้อเสนอแนะเชิงวิพากษ์เกี่ยวกับจุดแข็ง จุดอ่อน และประเด็นที่ควรปรับปรุงแก้ไขโดยละเอียด เพื่อให้รายงานนี้มีคุณสมบัติตรงตามมาตรฐานระดับเชี่ยวชาญมากที่สุด”

---

ส่วนที่ 4: การสร้างสรรค์สคริปต์วิดีทัศน์นำเสนอที่ทรงพลัง (ด้านที่ 1)

ส่วนนี้จะมุ่งเน้นการสร้างผลงานชิ้นที่สองของด้านที่ 1 ซึ่งคือไฟล์วิดีทัศน์ โดยเป็นการแปลงรายงานที่ละเอียดซับซ้อนให้กลายเป็นเรื่องเล่าที่กระชับและน่าติดตาม ภายใต้ข้อจำกัดที่เข้มงวดของ ก.ค.ศ.

การปฏิบัติตามข้อจำกัดทางเทคนิคและการเล่าเรื่องอย่างเคร่งครัด

ก่อนเริ่มเขียนสคริปต์ จำเป็นต้องทบทวนข้อกำหนดของ ก.ค.ศ. สำหรับไฟล์วิดีทัศน์อย่างละเอียด: ต้องบันทึก ณ สถานศึกษาที่ปฏิบัติงานจริง, มีผู้นำเสนอเพียงคนเดียว, ห้ามตัดต่อ, ห้ามใช้เทคนิคพิเศษ แต่สามารถใช้สื่อประกอบ เช่น PowerPoint ได้ ¹

ข้อกำหนดที่สำคัญที่สุดคือ “ห้ามตัดต่อ” ซึ่งยกระดับความสำคัญของสคริปต์ขึ้นอย่างมหาศาล การนำเสนอต้องเป็นการถ่ายทำต่อเนื่องในครั้งเดียว (Single Take) ซึ่งหมายความว่าประสิทธิภาพของการนำเสนอจะขึ้นอยู่กับคุณภาพของสคริปต์และการฝึกซ้อมเป็นสำคัญ สคริปต์ที่ดีจึงไม่ใช่แค่บทพูด แต่เป็นแผนการนำเสนอที่ถูกออกแบบมาอย่างสมบูรณ์แบบ ทั้งในด้านเนื้อหา จังหวะเวลา และการใช้ภาษาที่ง่ายต่อการจดจำและนำเสนออย่างเป็นธรรมชาติ ดังนั้น ภารกิจหลักของ AI ในขั้นตอนนี้คือการสร้างสรรค์บทพูดที่เหมาะสมที่สุดสำหรับ “การนำเสนอโดยมนุษย์” ภายใต้สภาวะกดดัน

โครงเรื่อง 10 นาที: จากข้อมูลสู่เรื่องเล่า

การย่อรายงานหลายสิบหน้าให้เหลือการนำเสนอเพียง 10 นาทีเป็นความท้าทายอย่างยิ่ง การใช้โครงเรื่อง (Narrative Arc) ที่ชัดเจนจะช่วยให้การนำเสนอมีลำดับและน่าติดตาม

ภารกิจ: ใช้ AI เพื่อแปลงรายงานฉบับสมบูรณ์ให้กลายเป็นเรื่องเล่าที่กระชับ

ตัวอย่างคำสั่งต้นแบบ:

“จงสวมบทบาทเป็นนักเขียนบทพูดมืออาชีพ ข้าพเจ้ามีรายงาน 20 หน้าเกี่ยวกับโครงการนวัตกรรมของโรงเรียน และต้องการแปลงให้เป็นสคริปต์วิดีทัศน์ความยาว 10 นาที สคริปต์ต้องดำเนินเรื่องตามโครงสร้างการเล่าเรื่องแบบคลาสสิก: 1) จุดเริ่มต้น/ปัญหา (The Hook/Problem) 2) แรงบันดาลใจ/วิสัยทัศน์ (Inspiration/Vision) 3) กลยุทธ์/นวัตกรรมขณะปฏิบัติ (Strategy/Innovation in Action) 4) ผลกระทบที่วัดผลได้ (Measurable Impact) และ 5) อนาคต/นัยสำคัญในวงกว้าง (The Future/Broader Significance) โดยอ้างอิงจากเนื้อหาในรายงานที่แนบมา [หรือวางเนื้อหาส่วนสำคัญ] จงสร้างสคริปต์ตามโครงสร้างนี้”

ตารางที่ 3: พิมพ์เขียวสคริปต์วิดีทัศน์ความยาว 10 นาที

ตารางนี้จะช่วยในการจัดสรรเวลาและควบคุมจังหวะการนำเสนอได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เวลาโดยประมาณ	องค์ประกอบของเรื่องเล่า	เป้าหมายหลัก
0:00 – 1:00	1. จุดเริ่มต้น/ปัญหา	ดึงดูดความสนใจของกรรมการทันทีด้วยการนำเสนอปัญหาที่ชัดเจนและมีความสำคัญ
1:01 – 2:30	2. แรงบันดาลใจ/วิสัยทัศน์	สร้างความเชื่อมโยงทางอารมณ์โดยการเล่าถึงที่มาของแนวคิดและเป้าหมายที่ยิ่งใหญ่
2:31 – 6:00	3. กลยุทธ์/นวัตกรรมขณะปฏิบัติ	อธิบาย “วิธีการ” ที่นำนวัตกรรมไปใช้ให้เห็นภาพอย่างชัดเจนและกระชับ
6:01 – 8:30	4. ผลกระทบที่วัดผลได้	นำเสนอ “ผลลัพธ์” ที่เป็นรูปธรรม โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์ที่ทรงพลังที่สุด
8:31 – 10:00	5. อนาคต/นัยสำคัญในวงกว้าง	ปิดท้ายอย่างน่าจดจำโดยการขยายภาพความสำเร็จไปสู่ความยั่งยืนและการเป็นต้นแบบ

การเขียนสคริปต์เพื่อการนำเสนอที่เป็นธรรมชาติและการผสานสื่อประกอบ

สคริปต์ที่ AI สร้างขึ้นในตอนแรกอาจมีลักษณะเป็นภาษาเขียนที่แข็งกระด้าง จำเป็นต้องมีการปรับแก้เพื่อให้เหมาะสมกับการพูด

ภารกิจ: ปรับแก้สคริปต์ที่ AI สร้างขึ้นให้มีลักษณะเป็นภาษาพูดที่เป็นธรรมชาติ และวางแผนการใช้สื่อประกอบ

ตัวอย่างคำสั่งต่อเนื่อง:

“สคริปต์นี้ดี แต่ยังฟังดูเป็นทางการเกินไป จงเขียนใหม่ให้มีโทนเสียงที่มั่นใจ สร้างแรงบันดาลใจ และเป็นกันเองมากขึ้น ใช้ประโยคที่สั้นลง และอาจเพิ่มคำถามเชิงวาทศิลป์เพื่อดึงดูดผู้ฟัง ต้องมั่นใจว่าภาษาที่ใช้สะท้อนถึงความมุ่งมั่นของข้าพเจ้าในฐานะผู้นำสถานศึกษา”

คำสั่งสำหรับสื่อประกอบ:

“สำหรับแต่ละส่วนของสคริปต์ทั้ง 5 ส่วนที่ท่านสร้างขึ้น จงเสนอแนะภาพประกอบที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง 1 ภาพสำหรับสไลด์ PowerPoint ที่จะแสดงด้านหลังข้าพเจ้า ภาพประกอบต้องสอดคล้องกับกฎของ ก.ค.ศ. (เช่น สถิติที่สำคัญเพียงตัวเดียว, ภาพถ่ายเชิงสัญลักษณ์ของโครงการ, แผนผังกระบวนการที่ไม่ซับซ้อน)” การทำเช่นนี้เป็นการใช้ประโยชน์จากข้อกำหนดที่อนุญาตให้มีสื่อช่วยนำเสนอได้ ¹

---

ส่วนที่ 5: การปรับกลยุทธ์ AI สำหรับองค์ประกอบการประเมินด้านอื่นๆ

กรอบการทำงาน PCTCF และเทคนิคต่างๆ ที่กล่าวมาสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับการเตรียมผลงานในด้านอื่นๆ ได้เช่นกัน

 การสร้างสคริปต์สำหรับด้านที่ 2 (ด้านผลลัพธ์ฯ)

การประเมินด้านที่ 2 ซึ่งเน้นผลลัพธ์ในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียน ครู และสถานศึกษา ก็ต้องนำเสนอในรูปแบบไฟล์วิดีทัศน์เช่นกัน ¹ กระบวนการสร้างสคริปต์จะคล้ายกับด้านที่ 1 แต่ต้องมุ่งเน้นไปที่ตัวบ่งชี้ 4 ประการของด้านที่ 2 โดยเฉพาะ ⁵ ได้แก่ ผลลัพธ์ที่เกิดจากการบริหารจัดการของผู้บริหาร และผลกระทบต่อคุณภาพผู้เรียน ครู และสถานศึกษา

การปรับคำสั่ง:

“จงใช้สคริปต์สำหรับวิดีโอของด้านที่ 1 เป็นต้นแบบ และสร้างสคริปต์วิดีโอความยาว 10 นาทีขึ้นมาใหม่ โดยให้เนื้อหาทั้งหมดมุ่งเน้นไปที่ ‘ผลลัพธ์’ ที่เกิดขึ้นเท่านั้น ในทุกการกล่าวอ้างถึงการพัฒนาที่ดีขึ้น ให้เชื่อมโยงกลับไปสู่การดำเนินการบริหารจัดการของข้าพเจ้าอย่างชัดเจน เรื่องราวทั้งหมดต้องถูกสร้างขึ้นเพื่อพิสูจน์การเปลี่ยนแปลงเชิงบวกที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน ครู และสถานศึกษาโดยรวม”

 การใช้ประโยชน์จาก AI สำหรับด้านที่ 3 (ด้านผลงานทางวิชาการ)

สำหรับวิทยฐานะเชี่ยวชาญ ด้านที่ 3 กำหนดให้มีผลงานวิจัยเกี่ยวกับการพัฒนาสถานศึกษา หรือนวัตกรรมการจัดการศึกษา ¹ AI สามารถทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยวิจัยที่มีประสิทธิภาพสูงได้ในหลายขั้นตอน

ตัวอย่างคำสั่ง:

การระดมสมอง:

“จงสวมบทบาทเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาระดับปริญญาเอกสาขาบริหารการศึกษา จากความสำเร็จของโครงการนวัตกรรม [อธิบายโครงการ] ของข้าพเจ้า จงเสนอหัวข้อคำถามวิจัย (Research Questions) ที่มีศักยภาพ 5 ข้อ สำหรับการทำผลงานทางวิชาการที่เหมาะสมกับวิทยฐานะเชี่ยวชาญ”

การวางโครงสร้าง:

“จงสร้างโครงร่างอย่างละเอียดสำหรับรายงานการวิจัยที่เป็นทางการ โดยตั้งอยู่บนคำถามวิจัยที่ว่า: ‘[ใสคำถามวิจัยที่เลือก]’ โครงร่างต้องประกอบด้วยส่วนต่างๆ ได้แก่ บทนำ, การทบทวนวรรณกรรม, ระเบียบวิธีวิจัย, ผลการวิจัย, การอภิปรายผล และสรุป”

การทบทวนวรรณกรรม:

“จงค้นหาและสรุปใจความสำคัญของบทความทางวิชาการหรือทฤษฎีที่สำคัญ 5 ชิ้น ที่เกี่ยวข้องกับ [หัวข้อของนวัตกรรม เช่น ‘การจัดการเรียนรู้เชิงรุกในบริบทโรงเรียนมัธยมศึกษาของไทย’]”

---

บทสรุป: AI ในฐานะพันธมิตรถาวรสำหรับภาวะผู้นำทางการศึกษายุคใหม่

คู่มือฉบับนี้ได้นำเสนอกลยุทธ์และแนวปฏิบัติโดยละเอียดในการใช้ประโยชน์จาก Generative AI เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการประเมินวิทยฐานะผู้บริหารสถานศึกษาเชี่ยวชาญตามหลักเกณฑ์ ว10/2564 หัวใจสำคัญของกลยุทธ์ประกอบด้วยการถอดรหัสเจตนารมณ์ของหลักเกณฑ์อย่างลึกซึ้ง, การเรียนรู้และประยุกต์ใช้กรอบการทำงานออกแบบคำสั่ง PCTCF อย่างเชี่ยวชาญ, และการพัฒนาผลงานสองรูปแบบ (PDF และวิดีทัศน์) ที่ส่งเสริมซึ่งกันและกันสำหรับระบบการประเมิน DPA

ทักษะที่ได้เรียนรู้จากคู่มือฉบับนี้ไม่ได้มีประโยชน์เพียงเพื่อการเลื่อนวิทยฐานะในครั้งนี้เท่านั้น แต่ยังเป็นทักษะที่จำเป็นสำหรับผู้นำทางการศึกษาในยุคดิจิทัล ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี AI เพื่อวิเคราะห์ข้อมูล, วางแผนกลยุทธ์, และสื่อสารวิสัยทัศน์อย่างมีประสิทธิภาพ จะกลายเป็นส่วนหนึ่งของเครื่องมือภาวะผู้นำ (Leadership Toolkit) ที่สำคัญและยั่งยืน

ท้ายที่สุดนี้ ผู้บริหารสถานศึกษาที่สามารถสร้างพันธมิตรกับเทคโนโลยี AI ได้อย่างชาญฉลาด จะไม่เพียงแต่ประสบความสำเร็จในการประเมิน แต่ยังเป็นกลุ่มผู้นำที่จะสามารถขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงและกำหนดทิศทางอนาคตของการศึกษาในประเทศไทยและในระดับสากลต่อไป

แน่นอนครับ การแปลงรายงานผลการดำเนินงานฉบับสมบูรณ์ (ไฟล์ PDF) ให้กลายเป็นสคริปต์วิดีทัศน์นำเสนอความยาว 10 นาทีที่ทรงพลังและน่าเชื่อถือ ถือเป็นศิลปะที่ผสมผสานระหว่างการสรุปความอย่างเฉียบคมและการเล่าเรื่องที่น่าติดตาม

นี่คือแนวทางการเขียนสคริปต์อย่างละเอียด พร้อมตัวอย่างประกอบ เพื่อให้ท่านสามารถสร้างสรรค์การนำเสนอสำหรับด้านที่ 1 ได้อย่างสมบูรณ์แบบและสอดคล้องกับความคาดหวังของวิทยฐานะเชี่ยวชาญ

บทสรุปเพิ่มเติม

แนวทางการเขียนสคริปต์วิดีทัศน์ ด้านที่ 1 (ทักษะการวางแผนและนวัตกรรม)

ขั้นตอนที่ 1: ตีโจทย์ให้แตก – เข้าใจเป้าหมายและข้อจำกัด

ก่อนที่จะเริ่มเขียนแม้แต่คำแรก สิ่งสำคัญคือต้องเข้าใจว่าวิดีทัศน์นี้มีเป้าหมายและข้อจำกัดที่แตกต่างจากรายงาน PDF อย่างสิ้นเชิง

เป้าหมายของวิดีทัศน์: ไม่ใช่การ “รายงาน” ข้อมูลทั้งหมด แต่เป็นการ “เล่าเรื่อง” (Storytelling) ที่ทรงพลัง เพื่อโน้มน้าวให้คณะกรรมการเห็นภาพวิสัยทัศน์ ความเป็นผู้นำ และผลกระทบที่ท่านสร้างขึ้น วิดีทัศน์คือ “คำแถลงปิดคดี” ที่สรุปประเด็นสำคัญที่สุดและสร้างความประทับใจ

ข้อจำกัดที่ต้องยึดถือ: ก.ค.ศ. ได้กำหนดรูปแบบทางเทคนิคไว้อย่างชัดเจน ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการออกแบบสคริปต์ ¹:

ความยาวไม่เกิน 10 นาที: บังคับให้ต้องเลือกเฉพาะประเด็นที่สำคัญที่สุด

ห้ามตัดต่อ (Single Take): สคริปต์ต้องลื่นไหล เป็นธรรมชาติ และง่ายต่อการจดจำเพื่อนำเสนอในครั้งเดียว

ผู้เสนอเพียงคนเดียว: เรื่องราวทั้งหมดต้องถูกเล่าผ่านตัวท่านเอง

บันทึก ณ สถานศึกษาจริง: สร้างความน่าเชื่อถือและเชื่อมโยงกับบริบทจริง

ใช้สื่อประกอบได้ (PowerPoint): เป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยนำเสนอข้อมูลที่ซับซ้อนให้เข้าใจง่าย ³

ขั้นตอนที่ 2: วางโครงเรื่อง (The Narrative Blueprint)

หัวใจของการนำเสนอที่ดีคือโครงเรื่องที่แข็งแรง เราจะใช้โครงสร้างการเล่าเรื่อง 5 องค์ประกอบ ซึ่งจะช่วยจัดลำดับความคิดและนำพาผู้ฟังไปกับเรื่องราวของท่านได้อย่างสมบูรณ์ภายใน 10 นาที

ตัวอย่างสถานการณ์สมมติ:

ผู้บริหาร: ผู้อำนวยการโรงเรียนมัธยมศึกษา “วิทยปัญญา”

นวัตกรรม: โครงการ “ห้องเรียนไร้พรมแดน” ด้วยนวัตกรรมการบริหารจัดการ “PBL-Connect Model” ที่มุ่งแก้ปัญหาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ที่ต่ำ และทักษะการทำงานร่วมกับชุมชนของนักเรียนที่ขาดหายไป

---

พิมพ์เขียวสคริปต์วิดีทัศน์ 10 นาที: โครงสร้างและตัวอย่าง

เวลาโดยประมาณ	องค์ประกอบของเรื่องเล่า	เป้าหมายหลัก	เนื้อหาสำคัญที่ต้องมี	ตัวอย่างบทพูด (จากสถานการณ์สมมติ)
0:00 – 1:30	1. ปฐมบท: จุดประกายเรื่องราว (The Hook)	ดึงดูดความสนใจทันทีด้วยการระบุ “ปัญหา” ที่ชัดเจนและมีความสำคัญ	สภาพปัญหาที่ท้าทาย, ข้อมูลเชิงประจักษ์ที่แสดงถึงความเร่งด่วน, ผลกระทบที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน	“สวัสดีครับท่านคณะกรรมการทุกท่าน ผม (ชื่อ-สกุล) ผู้อำนวยการโรงเรียนวิทยปัญญาครับ… ณ จุดเริ่มต้นของการเดินทางครั้งนี้ โรงเรียนของเราเผชิญกับความท้าทายสำคัญ 2 ประการครับ หนึ่งคือผลสัมฤทธิ์วิชาวิทยาศาสตร์ของนักเรียนที่ต่ำกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศต่อเนื่องกัน 3 ปี และสองคือช่องว่างระหว่างการเรียนรู้ในห้องเรียนกับชีวิตจริงในชุมชน นักเรียนของเราเก่งทฤษฎี แต่ขาดทักษะในการนำความรู้ไปแก้ปัญหาจริงในชุมชนรอบตัว นี่คือจุดที่เราต้องสร้างการเปลี่ยนแปลงครับ” “
1:31 – 3:00	2. วิสัยทัศน์: แสงสว่างปลายอุโมงค์ (The Vision)	สร้างความเชื่อมโยงทางอารมณ์ แสดงภาวะผู้นำ และนำเสนอ “แรงบันดาลใจ”	ที่มาของแนวคิด, แรงบันดาลใจ, เป้าหมายที่ยิ่งใหญ่และท้าทาย, การเชื่อมโยงกับมาตรฐานวิทยฐานะเชี่ยวชาญ	“แรงบันดาลใจของผมเกิดจากคำถามง่ายๆ ครับว่า ‘เราจะสร้างนักวิทยาศาสตร์ที่สร้างประโยชน์ให้บ้านเกิดของตนเองได้อย่างไร’ ไม่ใช่แค่ในห้องทดลอง แต่ในชุมชนจริงๆ วิสัยทัศน์ของเราจึงไม่ใช่แค่การยกระดับคะแนนสอบ แต่คือการ ‘สร้างนวัตกรท้องถิ่น’ ผ่านการเรียนรู้ที่ไร้พรมแดน นี่คือเป้าหมายระดับเชี่ยวชาญที่เราตั้งใจจะไปให้ถึง คือการสร้างต้นแบบการเรียนรู้ที่เชื่อมโยงโรงเรียนเข้ากับชุมชนอย่างแท้จริงครับ” [สไลด์: ภาพนักเรียนกำลังมองแผนที่ชุมชน พร้อมคำว่า “วิสัยทัศน์: สร้างนวัตกรท้องถิ่น”]
3:01 – 6:30	3. กลยุทธ์: พิมพ์เขียวสู่ความสำเร็จ (The Strategy)	อธิบาย “วิธีการ” ที่เป็นรูปธรรม แสดงให้เห็นถึงการวางแผนเชิงระบบ และการใช้นวัตกรรม	ชื่อและแนวคิดของนวัตกรรม, ขั้นตอนการดำเนินงานที่สำคัญ (กระชับ), การพัฒนาครู, การสร้างความร่วมมือ	“เพื่อไปให้ถึงวิสัยทัศน์นั้น เราได้พัฒนานวัตกรรมการบริหารจัดการที่เรียกว่า ‘PBL-Connect Model’ ขึ้นมาครับ ซึ่งมีหัวใจสำคัญ 3 ขั้นตอนคือ ขั้นที่ 1: Connect the Problem เราทำงานร่วมกับผู้นำชุมชนเพื่อค้นหาปัญหาจริงในท้องถิ่น เช่น ปัญหาขยะในแม่น้ำ ขั้นที่ 2: Co-Create the Solution เราจัดตั้งทีมครูสหวิชาและนักเรียนเพื่อออกแบบโครงงานฐานปัญหา (PBL) และพัฒนาครูผ่านกระบวนการ PLC และการนิเทศแบบ Coaching และขั้นที่ 3: Communicate the Impact นักเรียนนำเสนอผลงานและนวัตกรรมต้นแบบต่อชุมชนครับ เราได้สร้างเครือข่ายกับมหาวิทยาลัยในพื้นที่เพื่อเป็นที่ปรึกษาทางวิชาการ และระดมทุนจากภาคเอกชนเพื่อสร้างห้องปฏิบัติการชุมชนในโรงเรียนครับ” “
6:31 – 8:30	4. ผลลัพธ์: การเปลี่ยนแปลงที่จับต้องได้ (The Impact)	นำเสนอ “ผลลัพธ์” ที่เป็นรูปธรรมและน่าเชื่อถือที่สุด โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์	ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกับ ผู้เรียน, ครู, และ สถานศึกษา ทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ	“ผลลัพธ์จากการใช้ PBL-Connect Model ตลอด 2 ปีที่ผ่านมา ได้สร้างการเปลี่ยนแปลงที่น่าภาคภูมิใจครับ ด้านผู้เรียน: คะแนน O-NET วิชาวิทยาศาสตร์ของเราสูงกว่าค่าเฉลี่ยระดับประเทศเป็นครั้งแรก และที่สำคัญกว่านั้น นักเรียนของเราได้รับรางวัลชนะเลิศนวัตกรรมระดับชาติด้านสิ่งแวดล้อม ด้านครู: ครูของเรา 80% ผ่านการอบรมและกลายเป็น ‘ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง’ ที่สามารถออกแบบการเรียนรู้แบบ PBL ได้อย่างเชี่ยวชาญ และด้านสถานศึกษา: โรงเรียนวิทยปัญญาได้กลายเป็นศูนย์การเรียนรู้ด้านนวัตกรรมชุมชนของเขตพื้นที่ฯ มีโรงเรียนเครือข่ายเข้ามาศึกษาดูงานกว่า 15 แห่ง นี่คือผลลัพธ์ที่พิสูจน์ว่าเรามาถูกทางแล้วครับ” [สไลด์: แสดงข้อมูลสรุปผลลัพธ์ 3 ด้าน (ผู้เรียน, ครู, สถานศึกษา) พร้อมภาพรางวัลหรือกราฟที่สำคัญ]
8:31 – 10:00	5. บทสรุป: ก้าวต่อไปที่ยั่งยืน (The Future)	ปิดท้ายอย่างทรงพลัง แสดงให้เห็นถึงความยั่งยืนและการเป็น “ต้นแบบ” ที่ขยายผลได้	สรุปความสำเร็จ, ปัจจัยแห่งความสำเร็จ, แผนการในอนาคต, นัยยะต่อวงวิชาชีพ (การเป็นแบบอย่างที่ดี)	“ท่านคณะกรรมการครับ ‘PBL-Connect Model’ ไม่ใช่แค่โครงการที่จบไป แต่คือวัฒนธรรมองค์กรใหม่ของโรงเรียนวิทยปัญญา ความสำเร็จนี้เกิดจาก ‘ภาวะผู้นำร่วม’ ของทุกคน ทั้งครู นักเรียน และชุมชนครับ ก้าวต่อไปของเราคือการถอดบทเรียนและพัฒนาให้เป็น ‘วิทยปัญญาโมเดล’ ที่โรงเรียนอื่นสามารถนำไปปรับใช้ได้ เราพร้อมที่จะแบ่งปันและขยายผลความสำเร็จนี้ เพื่อร่วมกันยกระดับคุณภาพการศึกษาของประเทศ…ขอบคุณครับ” [สไลด์: ภาพถ่ายรวมของครู นักเรียน และชาวบ้านที่ยิ้มแย้ม พร้อมข้อความ “จากโรงเรียนสู่ชุมชน…การพัฒนาที่ยั่งยืน”]

---

ขั้นตอนที่ 3: ขัดเกลาบทพูด – จากภาษาเขียนสู่ภาษาพูด

หลังจากได้โครงร่างและเนื้อหาหลักแล้ว ให้ปรับแก้สคริปต์ให้เป็นธรรมชาติสำหรับการพูด

ใช้ประโยคสั้นกระชับ: ตัดคำเชื่อมหรือวลีที่ซับซ้อนออก

จาก: “ผลจากการดำเนินโครงการดังกล่าวได้ส่งผลให้เกิดการพัฒนาขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในด้านผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียน…”

เป็น: “โครงการนี้สร้างการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนครับ ผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนดีขึ้นอย่างก้าวกระโดด…”

ใช้ภาษาที่แสดงความรู้สึกร่วม: สร้างความเชื่อมโยงกับผู้ฟัง

เช่น “สิ่งที่น่าภาคภูมิใจที่สุดคือ…”, “หัวใจสำคัญของเรื่องนี้อยู่ที่…”, “เราทุกคนต่างรู้ดีว่า…”

ซ้อมพูดและจับเวลา: อ่านสคริปต์ออกเสียงจริงเพื่อตรวจสอบความลื่นไหลและปรับแก้จนกว่าจะพูดได้คล่องและอยู่ในกรอบเวลา 10 นาที

การเตรียมสคริปต์ตามแนวทางนี้ จะช่วยให้ท่านสามารถเปลี่ยนข้อมูลจากรายงาน PDF ให้กลายเป็นเรื่องเล่าที่น่าจดจำ มีโครงสร้างที่ชัดเจน และตอบโจทย์การประเมินในทุกมิติ ซึ่งจะสะท้อนภาวะผู้นำและความเป็น “ผู้บริหารสถานศึกษาเชี่ยวชาญ” ของท่านได้อย่างดีที่สุดครับ

Works cited

1. คู่มือ การดาเนินการตามหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตาแหน่ง และวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตาแห – เชียงราย เขต 3, accessed September 21, 2025, https://www.cr3.go.th/wp-content/uploads/2022/03/8.2คู่มือฯ-ตำแหน่ง-ผบ.สถานศึกษา.pdf
2. หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตาแหน่งและวิทยฐานะ ข้าราชการครูและบุคลากรทงการศึกษา ตาแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา – สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาหนองบัวลำภู เขต 1, accessed September 21, 2025, https://nb1.go.th/web/pdf/pa_director.pdf
3. หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตำแหน่งและวิทยฐานะ ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานผู้บริหารสถานศึกษา (ว 10/2564) – ครูไพโรจน์, accessed September 21, 2025, https://krupairost.com/2021/10/w10-pa-director-vice-director/
4. ว10/2564 หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตำแหน่งและวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา, accessed September 21, 2025, https://spmphet.go.th/ว10-2564-หลักเกณฑ์และวิธีการป/
5. แนวทางการยื่นขอมี หรือเลื่อนวิทยฐานะ ตำแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา วิทยฐานะเชี่ยวชาญ ว 10/2564 », accessed September 21, 2025, https://krukob.com/web/v10-2564/
6. คู่มือ การดาเนินการตามหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตาแหน่ง และวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตาแหน่งผู้บริหารสถานศึกษา, accessed September 21, 2025,  https://pccst.ac.th/old/data/คู่มือผู้บริหารสถานศึกษา.pdf
7. ก.ค.ศ.ยุคใหม่ใช้เทคโนโลยีบริหารงานบุคคล ปลื้มผลประเมินDPA ผ่านแล้ว กว่า 6.8 หมื่นราย, accessed September 21, 2025, http://www.focusnews.in.th/29537
8. หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตาแหน่งและวิทยฐานะ ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา – เชียงราย เขต 3, accessed September 21, 2025, https://www.cr3.go.th/wp-content/uploads/2022/03/3.-หลักเกณฑ์และวิธีการประเมินตำแหน่งและวิทยฐานะข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา-ว9-ว12.pdf
9. เกณฑ์คะแนนจากแบบประเมินด้านที่ 3 ด้านผลงานทางวิชาการเพื่อให้ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตำแหน่งครู เลื่อนเป็นวิทยฐานะครูเชี่ยวชาญ » – Digital Learning Classroom, accessed September 21, 2025, https://krukob.com/web/v9-9/